काठमाडौँ, १० कात्तिक । स्वास्थ्य मन्त्री प्रदीप पौडेलले बिहीबार गरेको १०० दिने उपलव्धी सार्वजनिक समारोहमा औषधिको मूल्य समायोजनको विषयमा व्यक्त बिचार प्रतिप्रति औषधि व्यवसायीहरुले चासो व्यक्त गरेका छन् । उनीहरुले मन्त्री पौडेलको भनाई प्रति समेत मिश्रित प्रतिक्रिया दिएका छन् ।

अधिकांशले मूल्य समायोजन भनेको कुरा मूल्य घट्ने हो भनेर मन्त्रीले व्यक्त गरेको धारणा गलत रहेको बताएका छन् । कतिपयले भने मन्त्रीले समायोजनको कुरा उठाउँदा भावनामा बग्न पुगेको प्रतिक्रिया दिएका छन् ।

नेपाली हेल्थसंग कुरा गर्दै नेपाल औषधि उत्पादक संघ एपोनका अध्यक्ष महेश प्रधानले मूल्य समायोजन गर्न खोजेको कि मूल्य नियन्त्रण ? भनेर प्रश्न गरेका छन् । यस्तै नेपाल औषधि व्यवसायी संघ (एनसीडीए)का अध्यक्ष प्रकाश खण्डेलवाल सबै औषधिको मूल्य आफू खुशी घटाउँदा त औषधि नआउन सक्छ भन्दै त्यसपछि जिम्मा कसले लिन्छ ?  भन्दै प्रतिप्रश्न तेर्स्याएका छन् ।

यता नेपाल औषधि आयातकर्ता संघ (मियान) का महासचिव पवन आचार्यले भने समायोजन पछि सबै औषधिको मूल्य घट्छ भनेर मन्त्री पौडेलले भावनामा बगेर कुरा गरेको बताएका छन् । ‘यथार्त यो हुनै नसक्ने कुरा हो उहाँले पक्कै भावनामा बगेर यस्तो कुरा गरेको हो । कहिले काँही बोल्दै जाने क्रममा यस्तो हुन्छ,’ उनले भने ।

हेरौँ औषधि क्षेत्रका व्यवसायी तथा उत्पादकहरुका प्रतिनिधिहरुले व्यक्त बिचार:

‘ औषधिको मूल्य नियन्त्रण गर्न खोजेको हो कि समायोजन ? स्पष्ट हुनुपर्छ’ 

माननीय मन्त्री ज्यूले मूल्य समायोजनको विषयमा राखेको बिचार मैले पनि सुने, मेरो बिचारमा समायोजन भनेको सबै घट्छ नै भनेर त भन्न नमिल्ला । सबै बढ्छ भनेर पनि भन्न नमिल्ला । सबै घट्ने हो भने त्यसलाई मूल्य समायोजन होइन मूल्य नियन्त्रण भन्नु पर्छ होला । समायोजनमा त केही बढ्छ होला केही घटछ होला केही स्थिर नै पनि रहन्छ होला ।

अर्को कुरा घट्ने मात्रै भयो भने त उद्योग व्यवसायी मारा काम हुने भयो । बढ्ने मात्रै काम भयो भने पनि जनतामारा काम हुने भयो । तर यी दुबै पक्षलाई मिलाएर लैजान सकियो भने बल्ल त्यो मूल्य समायोजन हो भनेर बुझ्न सकिन्छ । होइन एउटै पक्षलाई मात्रै केन्द्रीत हो अझ भनौँ मन्त्रीले भने जस्तै सबै औषधिको मूल्य घट्ने मात्रै हो भन्ने हो भने समायोजन होइन मूल्य नियन्त्रण भन्नु पर्छ । जो कुरा वर्तमान अवस्थामा सम्भव छैन ।

त्यसैले मन्त्री ज्यू क्लियर हुनुपर्छ कि उहाँले गर्न खोजेको मूल्य नियन्त्रण हो कि समायोजन ?

‘सबै औषधिको मूल्य त घटाऔँ, तर औषधि आएन भने त्यसको जिम्मा पनि लिनुपर्छ’

मन्त्री ज्यूको कुरा सुने पछि मेरो बिचारमा त के आयो भने संविधानमा नै स्वास्थ्य र शिक्षा जनताको मौलिक हक हो भनेर लेखेको छ । त्यसैले राज्यले संविधानमा उल्लेखित व्यवस्थालाई नघुमाईकन स्वास्थ्य अब पूर्ण रुपमा निशुल्क गरिदिए अझ राम्रो हुन्थ्यो । किन यो स्वास्थ्य बीमा, आधारभूत स्वास्थ्य आदि भनेर अल्झाईराख्नु परयो ?

कानून बनाउने सांसदहरु नै त्यसको कार्यान्वयन गर्र्नेे निकाय सरकारमा घुमिफिरि पुग्नु हुन्छ । त्यसैले सबै सरकारकै हातमा हुन्छ । मन्त्री ज्यूले यति भनिसकेपछि अब सबै औषधिको मूल्य निश्चित तोकि दिए राम्रो । अनि त्यसमा सबैको मूल्य घटाउन मन लागे घटाउनुहोस् । हामी त कम्पनीबाट औषधि ल्याएर बिक्री गर्ने पक्ष न परयौँ । सरकारले तोकेको मूल्यमा कम्पनीले उपलव्ध गरायो भने हामी ल्याउँला नत्र ल्याउँदैनौँ । कम्पनीले तोकेको मूल्य घटाएर ल्याउने क्षमता त हाम्रो छैन ।

सरकारले यो औषधि १० रुपैयाँमा विक्री गर भनेर तर उत्पादक तथा सप्लायर्सले ११ रुपैयाँ आफ्नै पर्छ भन्यो भने हामीले त ल्याउन सक्दैनौँ । त्यसको जिम्मा त सबै औषधिको मूल्य घटाउछु भन्ने मन्त्री र सरकारले लिनुपर्छ होला ।

त्यसैले,  मेरो सुझाव सस्तो लोकप्रियता कोही पनि नलागौँ ।

‘मन्त्री ज्यूले पक्कै पनि भावनामा बगेर बोलेको कुरा हो, यथार्तमा यस्तो हुँदैन’

 मन्त्री ज्यू ले औषधिको मूल्यको विषयमा के गर्न सकिन्छ भनेर अध्ययन् गरी प्रतिवेदन पेश गर्न केही दिन अघि मात्रै समिति बनाउनु भएको छ । समिति बनाउनु आफैमा स्वागत योग्य कुरा हो । तर, बिहीबार उहाँले स्वास्थ्य मन्त्रालयमा गरेको पत्रकार सम्मेलनमा मूल्य समायोजन भनेको बढ्ने होइन घटने मात्रै हो भनेर जो भन्नु भएको छ यो उहाँले भावनामा बगेर बोलेको हो जस्तो लाग्छ ।

सुझाव समितिले सरोकारवालासंग बसेर छलफल गरेपछि जे निस्कर्ष निकाल्छ त्यसपछि बोलेको भए राम्रो हुन्थ्यो । यहाँ त्यो देखिएन ।

होइन, राज्यले जवरजस्ती सबै औषधिको मूल्य घटाउने योजना लिएको छ भने त्यो कार्यान्वयन गर्न सम्वभ छैन । त्यसलाई समायोजन पनि भनिदैन, बिशुद्ध राजनीतिक फण्डा भनिन्छ ।

हामी राज्यलाई सहयोग गर्न तयार नै छौँ तर, यसको मतलव यो होइन कि राज्यले जे बोल्दा पनि त्यसलाई स्विकार गर्नुपर्छ भन्ने । व्यापारीले ल्याएको सबै बढी हो भने सरकार आफैले ल्याए भयो त ।

त्यसैले म फेरी पनि भन्छु यो मन्त्री ज्यू पक्कै पनि भावनामा बगेर गरेको कुरा हो, यथार्थतामा यस्तो कुरा हुँदैन ।

‘औषधिको मूल्य समायोजन भनेको घट्ने मात्रै कुरा हो भनेर जसरी भाष्य निर्माण गरियो’