हृदयघात (Heart Attack) एक गम्भीर स्वास्थ्य समस्या हो जसले लाखौँ मानिसको ज्यान लिन्छ। हृदयघात भन्नाले हृदयमा रक्तसञ्चार अवरुद्ध भएर मुटुको मांशपेशीमा अक्सिजनको आपूर्ति रोकिएर हुने गम्भीर अवस्था हो।

यदि समयमा उपचार नगरेमा यसले मृत्यु निम्त्याउन सक्छ। यस लेखमा हामी हृदयघात किन हुन्छ, कसरी पहिचान गर्ने, रोकथाम गर्ने उपायहरू, र उपचारबारे जानकारी लिन्छौँ।

हृदयघात किन हुन्छ ?
हृदयघात हुनुको मुख्य कारण मुटुमा रक्तसञ्चार अवरुद्ध हुनु हो। रक्तसञ्चार अवरुद्ध हुनुका कारण निम्न हुन् :

• धमनीहरूमा बोसो, कोलेस्ट्रोल, तथा अन्य पदार्थ जमेर रक्तप्रवाह अवरुद्ध हुनु (Atherosclerosis)
• उच्च रक्तचापको कारण धमनीहरूमा क्षति पुग्नु
• मधुमेहले रक्तनलीहरू कमजोर पार्नु
• अत्यधिक तनावका कारण मुटुमाथि दबाब पर्नु
• धूम्रपान, मदिरा सेवन, अस्वस्थ खाना, र व्यायामको कमी

हृदयघातका लक्षणहरू
यदि हृदयघातको संकेत चाँडै चिनियो भने ज्यान बचाउन सकिन्छ। यसको मुख्य लक्षणहरू निम्न छन् :
• छातीमा असह्य दुखाइ वा चाप महसुस हुनु
• हात, काँध, घाँटी वा पछाडिको भागमा दुखाइ फैलिनु
• सास फेर्न गाह्रो हुनु
• पसिना आउनु, वाकवाकी लाग्नु वा वान्ता हुनु
• टाउको हल्का वा चक्कर लाग्नु
• महिलाहरूमा अपच जस्तो अनुभूति हुनु वा थकान महसुस हुनु

जोखिम बढाउने कारकहरू
केही व्यक्तिहरूलाई हृदयघातको जोखिम बढी हुन्छ। मुख्य जोखिम कारकहरू निम्न छन्:
• उमेर बढ्दै जाँदा जोखिम बढ्नु
• परिवारमा हृदयसम्बन्धी रोगको इतिहास हुनु
• धूम्रपान र मदिरा सेवन गर्नु
• अत्यधिक बोसोयुक्त र प्रशोधित खाना सेवन गर्नु
• मोटोपना
• मधुमेह र उच्च रक्तचाप
• तनाव र व्यायामको कमी

हृदयघातको रोकथाम कसरी गर्ने ?
हृदयघातबाट बच्नका लागि स्वस्थ जीवनशैली अपनाउनु आवश्यक छ। केही महत्वपूर्ण उपायहरू निम्न छन्:
• स्वस्थ खानपान: हरियो सागसब्जी, फलफूल, सन्तुलित परिकार, र प्रशोधित तथा बोसोयुक्त खाना कम खानु।
• नियमित व्यायाम: हरेक दिन कम्तीमा ३० मिनेट हिँड्ने वा व्यायाम गर्ने।
• धूम्रपान र मदिरा त्याग: यी दुबै हृदयको शत्रु हुन्, सकेसम्म छोड्नु उत्तम।
• तनाव व्यवस्थापन: योग, ध्यान, वा मनोरञ्जनात्मक गतिविधिहरू गर्नु।
• नियमित स्वास्थ्य परीक्षण: रक्तचाप, रक्तमा चिनीको मात्रा (ब्लड सुगर) र कोलेस्ट्रोलको जाँच गराउने।

हृदयघात हुँदा के गर्ने ?
यदि कसैलाई हृदयघात भएको जस्तो लागेमा तुरुन्तै निम्न उपाय अपनाउनु पर्छ –
• बिरामीलाई आराम गर्न लगाउने
• छाती दुखिरहेको भए च्युइंग एस्पिरिन चपाउन दिने (डाक्टरको सल्लाह अनुसार)
• सकेसम्म छिटो नजिकको अस्पताल लैजाने
• आकस्मिक स्वास्थ्य सेवाको सहायता लिनु

हृदयघातको उपचार
हृदयघात भएमा डाक्टरले निम्न उपचार विधिहरू अपनाउन सक्छन्:
• औषधिको माध्यमबाट रक्तप्रवाह खुलाउने
• एन्जिओप्लास्टी: धमनीभित्रको अवरोध हटाउने प्रक्रिया
• बाइपास सर्जरी: नयाँ रक्तनलीको सहायता लिएर रक्तसञ्चार पुनः स्थापित गर्ने
निष्कर्ष
हृदयघात गम्भीर स्वास्थ्य समस्या हो तर सही जीवनशैली अपनाएर यसलाई रोकथाम गर्न सकिन्छ। यदि कुनै लक्षण देखिएमा ढिलो नगरी डाक्टरको सल्लाह लिनु आवश्यक छ। हृदय स्वस्थ राख्नका लागि स्वस्थ खानपान, नियमित व्यायाम, तनाव व्यवस्थापन, र हानिकारक बानीहरू त्याग्नु नै उत्तम उपाय हो। स्वस्थ हृदयको लागि आजै देखि सही बानी अपनाऔं!