स्क्लेरोडर्मा अर्थात छाला कडा हुने बाथलाई कसरी चिन्ने ? उपचार कसरी गर्ने ?

नेपाली हेल्थ २०७६ असार १४ गते १०:५६ 0

डा. श्वेता नकर्मी, बाथरोग विशेषज्ञ – नेशनल बाथरोग सेन्टर रातोपुल

स्क्लेरोडर्मा (Scleroderma) भनेको छाला कडा हुने एक प्रकारको बाथ रोग हो । अर्थात, छालाको बाथ । यसका दुई प्रकार छन् Localized र Diffuse। यो बाथले छाला संगै शरीरका भित्री अंङ्गहरु जस्तै फोक्सो, मुटु र खानाको नलीमा पनि असर पार्न सक्छ ।

लक्षणहरु के के हुन् ?

छाला (औंला तथा हाथ, खुट्टाका) सुन्निने र बिस्तारै कडा हुँदै जाने ।
Raynaud’s Phenomenon: चिसोमा औंलाको रंङ्ग परिवर्तन भएर सेतो, निलो हुने ।
जोर्नीहरु दुख्ने, सुन्निने, अरठ्ठो हुने ।
छाला बाक्लोर कडा हुने कारणले मुठ्ठी पार्न गाह्रो हुने ।
खाना निल्न गाह्रो हुदै जाने, अमिलो पानी आउने ।
फोक्सोमा जाली पर्नाले दम बड्ने, सास फेर्न गाह्रो हुने ।
छाती दुख्ने, मुटु ढुकढुक हुने ।
मांशपेशी कमजोर हुँदै जाने ।

पहिचान कसरी गर्ने ?

लक्षणहरु हेरेर ।
रगतका जाँभ जस्तै (ANA, ENA panel )
छालाको जाँच (biopsy)
नङ्गको र नसाको जाँच (NFC- Nail Fold Video Capillarascopy)
छातीको जाँच (X-ray, CT scan)
मुटुको जाँच (Echo)

बिरामीका लागि सल्लाह : के गर्ने के नगर्ने ?

छालालाई नरम राख्न moisturizer/cream को प्रयोग गर्ने ।
जोर्नीको वरिपरि घाउ हुने सम्मभावना भएकाले घाउ हुन नदिने ।
चिसोबाट बच्ने ।
औंलाहरु र शरीरलाई न्यानो राख्ने ।
कडा किसिमको सरफ र साबुनको प्रयोग नगर्ने, glycerine भएको साबुनको प्रयोग गर्ने, घरको काम गर्दा पञ्जाको प्रयोग गर्ने ।
vaccum cleaner, mixed grinder जस्ता vibrate गर्ने सामानको कम प्रयोग गर्ने ।
औंलाका टुप्पामा घाउ आउँदा तुरुन्त उपचार गर्ने ।
नियमित व्यायम गर्ने ।

खानामा ध्यान दिनु पर्ने कुराहरु :

चुरोट नखाने
चिया, कफि, चिल्लो र मसलाहरु कम खाने
रक्सी कम खाने
खाना ठिक्क मात्रामा खाने (पेट भरी नखाने) र खाएको ३ घण्टा सम्म खाटमा नपल्टिने
वजनलाई ख्याल राख्ने (मोटोपन घटाउने)

उपचार :

यस बाथको उपचार लक्ष्ण र कुन अंगमा असर भएको छ सोही अनुसार उपचार फरक फरक हुन्छ । खानपिनमा ध्यान, स्वास्थ्य जीवन शैली, व्यायम सँगै केही औषधीको सेवन जरुरी हुन्छ । भित्रि अंङ्गहरु जस्तै फोक्सो, मुटु, मिगौलामा असर गरेको खण्डमा उपचार जटील हुन सक्छ, त्यसैले समयमै चिकित्सकको सल्लाह लिनुपर्छ ।

कसलाई बढी हुन्छ ?